براساس منابع روایی متقدم، یکی از سخنان به جای مانده از امام صادق% راجع به ریشه و سبب اصلی قتل سیدالشهداء% عبارت: «إِذَا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ%» است که اساس واقعه عاشورا را عهدنامه ای ما بین چند تن از منافقین اصحاب پیامبر$ می داند که به عنوان صحیفه ملعونه شهرت یافته است. در این پیمان تعدادی از اصحاب پیامبر$ با یکدیگر عهد کردند از به خلافت رسیدن امیرالمومنین% ممانعت کنند و اجازه ندهند خلافت در خاندان رسول اکرم$ ادامه پیدا کند و برای رسیدن به این هدف، نقشه ترور آن حضرت را طراحی نمودند. مفسران آیات 79 و 80 سوره زخرف، آیه 7 و 10 سوره مجادله، آیه 167 بقره و آیه 118 آل عمران را درباره این صحیفه دانسته اند و بر پایه برخی اسناد، علاوه بر کتب شیعه، این قضیه در منابع اهل سنت از جمله «النشر و الطّیّ»، نیز آمده است. عبارت «إِذَا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ %»، ضمن حدیثی در کتاب روضه کافی نقل شده که از جهت سندی دارای اشکالاتی است؛ لکن از جهت متنی با روایات منابع متقدم و معتبر مطابقت دارد. در این مقاله با استفاده از بررسی سندی آیت الله شبیری زنجانی، تعلیق در سند حدیث منتفی و تصحیف در نام برخی از راویان سلسله سند، مرتفع، و دلالت متن حدیث، بر توطئه منافقین اصحاب رسول خدا$ و غصب خلافت امیرالمومنین% به عنوان اصل و اساس قتل اباعبدالله الحسین% اثبات شده است.

حاصل سخنان امام محمدباقر علیه السلام به جابربن یزید جعفی چنین بود: مؤمن در این دنیا مشغول مبارزه و کشتی گرفتن با نفس است. گاه خداوند متعال توفیق می دهد و او بر نفسش غالب می شود و گاه نفس چیره می شود و او را زمین گیر می کند. خداوند متعال باز هم یاری می کند و مؤمن را به صحنة مبارزه بازمی گرداند تا با تصمیم جدی تر نبرد را از سر گیرد. این فرآیند تا پایان زندگی ادامه دارد. حضرت برای تقویت عزم و ارادة انسان برای مبارزه با نفس و دربارة لغزشگاه هایی هشدار داده اند که شیطان می تواند انسان را به سوی آنها سوق دهد و به کمک هوای نفس موجب سقوط انسان شود. حضرت دربارة لغزش هایی که در گذشته از انسان سر زده است، فرمودند که باید پروندة گناهان را بازخوانی کرد و درصدد توبه و جبران آنها برآمد.     فرض کلام امام علیه السلام، انسان مؤمن بود. کسی که ایمانش استوار است و وارد میدان مبارزه با نفس شده است، باید دقت کند تا شکست نخورد و بر نفس چیره شود. اکنون این پرسش مطرح می شود که ایمان چیست؟ چه مؤلفه هایی دارد؟ چگونه به دست می آید و حفظ می شود؟ البته بین ایمان و عمل رابطة تنگاتنگی برقرار است؛ اگر عملِ انسان درست باشد، یعنی از کارهای حرام و خطا پرهیز کند و عملی را انجام دهد که رضای خداوند متعال را جلب می کند، ایمان نیز استوار می شود. از آنجاکه امام باقر علیه السلام در سخنانشان به این مباحث تصریح نکرده اند، برای تکمیل بحث از روایتی علوی در نهج البلاغه بهره مند می شویم.

پیشینه مبانی فقهی شفافیت به صدر اسلام بازمی گردد؛ آن هنگام که پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم  و امیرمؤمنان علیه السلام و نیز امام مجتبی علیه السلام حکومتی اسلامی مبتنی بر شفافیت را بنیان نهادند. مبانی شفافیت با استقرای کامل در نهج البلاغه، قابل دستیابی است. شناخت مبانی فقهی شفافیت برای رفع مظاهر فساد در نظام اسلامی دارای ضرورت و اهمیت است(هدف) پرسش اصلی این پژوهش آن است که مبانی فقهی شفافیت از دیدگاه  امیرمؤمنان علیه السلام در نهج البلاغه چیست؟(سؤال) روش پژوهش مبتنی بر روش استدلال و برهان از نوع قیاس منطقی شکل اول بر اساس دیدگاه امیرمؤمنان علیه السلام در نهج البلاغه و نیز مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است(روش) یافته پژوهش آن است که استمرار نظام اسلامی به ویژه جنبه مقبولیّت مردمی آن در گرو شفافیت در عرصه های گوناگون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است و برای غلبه بر مفاسد گوناگون و اجرای هر چه بهتر عدالت اجتماعی و رفع تبعیض و رانت خواری، راهی جز شفافیت وجود ندارد که مبانی فقهی آن از دیدگاه امیرمؤمنان علیه السلام در نهج البلاغه عبارتند از: نظارت، النصیحة لائمة المسلمین، عدالت، حفظ نظام و مصلحت(یافته).

زمینه و هدف: پذیرش مدیریتِ سازمان از سوی کارکنان، می تواند نقش سازنده ای در افزایش ضریب اعتماد عمومی و میزان ارتباطات آنان با مدیریت داشته باشد. از این روی، توجه به مفهوم پذیرش یا همان مقبولیت در مطالعات سازمانی، از اهمیت شایانی برخوردار است. در پژوهش حاضر، با تأکید بر نقش این موضوع در مدیریت سازمان، تلاش شد تا با شناسایی عوامل مؤثر بر مقبولیت بر پایۀ توصیه های امیر مؤمنان امام علی (علیه السلام)، علل ایجاد و حفظ آن برای مدیران و کارگزاران حکومتی معرفی شود.روش: این پژوهش با رویکرد دینی در موضوعات مدیریتی و با بهره گیری از روش تحلیل مضمون، به عنوان یکی از روش های پرکاربرد تحقیقات کیفی، با بررسی و مطالعۀ نامه های امام علی (علیه السلام) به کارگزاران حکومتی در کتاب شریف نهج البلاغه؛ در مرحلۀ نخست، 148 کد اولیه را استخراج و سپس مضمون آشکار و پنهان هر کد را مشخص کرده است. درنهایت، پس از حذف مضامین مشابه و تکراری، 61 مضمون در طبقه های جداگانه دسته بندی شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مقبولیت­بخشی به کارگزار نیازمند اهتمام به دو مؤلفۀ شئون فردی مشتمل بر صفات روحی و رفتارهای اخلاقی و شئون اداری به معنای رفتارهای اداری کارگزار است.نتیجه ­گیری: کارگزار حکومتی، برای دستیابی به مقبولیت، باید از کُنشگری فردی و اداری توانمندی برخوردار باشد. بدین معنا که از بُعد حقیقی و فردی، برخی صفات روحی و اخلاق عملی در رفتار او، همچون خوش رویی، تواضع، عدالت در رفتار و نیز، دوری از تنگ نظری، غرور و فریب کاری، در کنار دیگر شاخصه ها ضروری است؛ و از بُعد حقوقی به عنوان یک کُنشگر اداریِ توانمند، بهره مندی و نهادینه سازی برخی رفتارهای اداری، مانند ثبات در تصمیم گیری، شایسته­گزینی، در دسترس کارکنان بودن، آزادی بیان و نقد در محیط کار و نیز، دوری از تملق گویی، تعصب و دسته بندی برای پیش­بردن هدف ها، در کنار دیگر رفتارهای سازنده اداری ضروری است.

مواجهه هوشمندانه و برخاسته از دین با تهدیدات هویتی با توجه به نقش روزافزون ادراکات و برداشت های هویت بنیان در جامعه ازجمله مهم ترین الزامات جامعه اسلامی برای صیانت از هویت دینی است. در این مسیر شناخت و فهم آگاهانه از سیره امیرمؤمنان به مثابه پیشینه شکوهمند و بی بدیل تاریخ تمدن اسلام در مواجهه با این تهدیدات دستیابی به مختصات ساختاری، روشی و محتوایی متقن را فراهم می سازد. بر این اساس پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی و تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که اساساً امیرمؤمنان در مواجهه با تهدیدات هویتی چه رویکردهایی را اتخاذ فرمودند. در جهت سنخ شناسی اقدامات حضرت، سه راهبرد پیشینی، کنترلی و رفعی تشکیل دهنده مجموعه اقدامات حضرت برشمرده می شود. امنیت بخشی به هویت جامعه در دو حوزه امنیت اعتقادی و امنیت اجتماعی، رویکردی پیشگیرانه بود که از به فعلیت رسیدن تهدیدات و بروز کاستی ها و ناراستی های هویتی جلوگیری نمود. در حوزه اقدامات کنترلی مدیریت ابعاد مختلف هویت و انتظام و انسجام بخشی به ساحات و سطوح گوناگون هویتی از پدید آمدن بحران های هویتی جلوگیری نمود و درزمینه اقدامات رفعی و تمایز بخش نیز ترسیم الگوی منطقی تمایز بخشی مبتنی بر تقابل با طغیان­گران اقتصادی، مبارزه با استضعاف پروری سیاسی و طرد خود ایده آلی اندیشه ای چگونگی مبارزه با تهدیدات هویتی را پدیدار ساخت.

رعایت ارزش های اخلاقی، امری ضروری درعرصه علم ودانش است وامیرمؤمنان(علیه السلام)نیز براین مسئله تأکید فراوانی دارند. پژوهش حاضر با عنوان رابطه ارزش های اخلاقی وعلم از منظرامیرمؤمنان علیه السلام باتکیه بر نهج البلاغه، در جستجوی تأثیرارزش های اخلاقی بر علم برمبنای نهج البلاغه می باشد. بنابراین روش تحقیق نقلی-وحیانی وگردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای است. اثر پیش روی دارای پنج بخش؛ ساختاراخلاق، رابطه تقوی باعلم، اخلاص، تواضع وحلم است. ساختاراخلاق درنهج البلاغه شامل شش بخش می باشدکه عبارتند از: بینش ها، ارزش ها، گرایش ها، روش ها، کنش ها وگویش ها که دریکدیگرتأثیر می گذارند. در سخنان امیرمؤمنان(علیه السلام)برهیچ امری به اندازه تقوا تأکیدنشده و درباره اش سخن به میان نیامده است. ازآثارتقوی درکلام حضرت، می توان به روشن بینی ورهایی ازتنگناها اشاره کردوارزش علم آن زمانی است که باتقوا همراه باشد. بنابراین تقوارابطه ای مستقیم باعلم داردوهمچنان که علم بدون تقواانسان رابه مقاصدعالی نمی رساند، تقوای بدون معرفت نیزراه به جایی نمی برد. تقوادرحافظه انسان نیز تأثیر می گذارد و در اثر رعایت تقوا خداوند به انسان درک و فهم در علم را عنایت می کند. از نگاه امام علی (علیه السلام) اخلاص، بلند پایه ترین مقام ایمان است و برترین علم ها آن است که در آن اخلاص باشد. وثمره علم حقیقی، اخلاص در عمل است. اخلاص آثاری همچون محبوبیت اجتماعی وتأثیرگذاری درعلم داردوازعوامل ایجادآن می توان به اظهارشکیبایی، وقارومتانت وعلم وآگاهی اشاره نمود. حلم از دیگر ارزش های اخلاقی مورد تأکید در نهج البلاغه است وازنگاه امیرمؤمنان(علیه السلام) بهترین نوع حلم، تحلّم یعنی کظم غیض است وآثاری همچون منزلت اجتماعی، برتری برمخالفان وسلامت ازآفات دارد. طبق فرمایش امیرمؤمنان(علیه السلام)حلم و بردباری موجب تام بودن عقل است و رابطه مستقیمی با علم دارد. تواضع نیز ارزش اخلاقی دیگری است که رابطه مستقیمی باعلم دارد. تواضع زمینه علم افزایی رافراهم می کند و در مقابل آن تکبر، مانع رسیدن انسان به درجات علمی شایسته است. از آثار تواضع می توان تأثیر در هدایت را نام برد.

نشانه شناسی، رویکردی پژوهشی برای بررسی نشانه ها در جهت درک مفاهیم پنهان در متن است وبه بررسی، تجزیه و تحلیل نشانه ها می پردازد. این دانش همراه زبان شناسی و جامعه شناسی، روشی کارآمد در جهت تجزیه و تحلیل و درک بهتر مفاهیم درون متون است. پی یر گیرو، نشانه شناسی اجتماعی را از طریق دو مقوله ی هویت و آداب معاشرت مورد بررسی قرار می دهد. مقوله ی هویت شامل دین، لباس، نشان ها، شغل ها، القاب بوده و مقوله ی آداب معاشرت شامل لحن کلام، اطوار، خوراک و... است. با بررسی متون روایی مشخص گردید، دو نامه ی امیرمؤمنان علیه السلام به عثمان بن حنیف انصاری دارای ظرفیت مناسبی برای بررسی نشانه شناسی اجتماعی بوده و بازتابی روشن و جامع از مسائل عصر امام علیه السلام ارائه می نماید. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و رویکرد آن، نشانه شناسی اجتماعی بوده و به دنبال روشن شدن زوایای پنهان اجتماعی از فرهنگ، هویت، آداب و رسوم، زمان و مکان مربوط به تدوین این نامه ها است.پرسش اصلی تحقیق از انواع مؤلفه های نشانه شناسی اجتماعی در این نامه ها بوده ویافته های پژوهش بیانگر آن است که هر دوگونه از مؤلفه های نشانه شناسی اجتماعی (هویت-آداب معاشرت) در نامه های ارسالی امام علیه السلام به عثمان بن حنیف، وجود داشته که نشان از تنوع نشانگان و عنایت خاص امیرمؤمنان علیه السلام به درون مایه اجتماعی، فرهنگ، اخلاق، اعتقادات و زمانه دارد؛ همچنین توجه به تضاد طبقاتی میان افراد فرودست و فرادست در زمینه ی تغذیه و پوشاک از برجسته ترین موارد آداب معاشرت اجتماعی در این نامه ها است.

اندیشه هویت ساز امیرمؤمنان(ع) آن چنان گسترده و پرمایه است که شایسته و لازم است به مثابه الگوی مطلوب مواجهه با تهدیدهای هویتی در روزگار کنونی مد نظر قرار گیرد؛ ازاین روی این پژوهش با هدف اکتشاف مهم ترین الزامات مواجهه با تهدیدهای هویتی در عرصه دین مبتنی بر نظرگاه امیرمؤمنان(ع) سامان یافته است. روش این پژوهش در پردازش محتوا، تبیینی –,تحلیلی است و بر حسب دستاورد یا نتیجه تحقیق از نوع توسعه ای –,کاربردی و به لحاظ نوع داده های مورد استفاده، یک تحقیق کیفی است. روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و در استکشاف از توصیف بهره برده شده است. یافته های این مقاله الزامات مواجهه با تهدیدهای هویتی در عرصه دین را در دو ساحت الزامات مبنایی و رویکردی می داند. «تعمیق معرفتی هویت دینی»، «تبیین فطرت مند هویت دینی» و «محوریت حق مداری در هویت سازی دینی» ازجمله الزامات مبنایی بوده و «نگرش چندبعدی» و «مجموعه نگری» نیز از الزامات رویکردی است.

نقش روزافزون ادراکات هویت بنیان و کردارهای هویت مند در جامعه ضرورت توجه به سرمایه های اصیل دینی در جهت پدیدآوری مبانی متقن و مطمئن هویت سازی را مضاعف می سازد. از سوی دیگر ارتباط وثیق و پیوند عمیق سیره حکمرانی امیرمؤمنان علیه السلام و معارف کلام وحی موجب می گردد تحلیل و بررسی سیره هویت سازی حضرت باتوجه به معارف قرآن کریم ضرورت یابد. بر همین اساس پژوهش حاضر با روش تحقیق کیفی در پاسخ به این پرسش پدید آمده است که آموزه های قرآنی چه جایگاهی در منظومه هویت سازی دینی در سیره امیرمؤمنان علیه السلام داشت. التزام به شبکه مفهومی قرآن کریم در هویت سازی به منظورِ سیاست گذاری مبتنی بر آنها ازجمله اقداماتی است که در سیره حضرت صورت پذیرفت. همچنین توسعه نگرش نسبت به سنت های الهی و کاربست آنها در جهت تقویت هویت دینی جامعه، بخش دیگری از کارکرد آموزه های قرآنی در سیره هویت سازی حضرت را پدید آورد. در ساحت اقدامات تمایزبخش نیز به منظورِ تعیین مرزهای دقیق هویتی بهره گیری از آیات مختلف برای افشای ماهیت دشمنان از دیگر اقدامات حضرت بود.